Produkty zakazane w niedoczynności tarczycy i Hashimoto

Wokół zasad i postępowania żywieniowego w dietoterapii niedoczynności tarczycy i Hashimoto narosło wiele mitów. Każdy chory chce wiedzieć jakie produkty są zakazane w niedoczynności tarczycy i Hashimoto. Hucznie brzmiące hasła, aby ograniczać lub całkowicie eliminować ze swojej diety takie produkty jak: nabiał, gluten, soję, laktozę, strączki czy warzywa krzyżowe – skutecznie przyciągają naszą uwagę. Łatwo dojść do wniosku, że dieta jest dużym wyzwaniem. Dlatego w rezultacie albo nie wprowadzamy żadnych zmian, albo chcemy spełnić wszelkie rygorystyczne zalecenia. A to z kolei może doprowadzić do niedoborów i niedożywienia mineralno-witaminowego. Warto więc tę wiedzę poukładać i dokonywać świadomych wyborów. Co jest prawdą, a co mitem? Czy istnieją faktycznie zakazane produkty?

Niedoczynność tarczycy – czyli Hashimoto?

Zacznijmy od podstaw, aby dobrze zrozumieć różnice pomiędzy tymi jednostkami chorobowymi. Nie są one równoznaczne i nie każdy z niedoczynnością tarczycy będzie miał Hashimoto.

Może się zdarzyć, że w przebiegu choroby autoimmunologicznej, jaką jest Hashimoto, nasza tarczyca zostanie uszkodzona (jej struktura), skutkiem czego nie będzie wstanie produkować odpowiedniej ilości hormonów, a tym samym prawidłowo funkcjonować. Dzieje się to na skutek autoimmunologicznego zapalenia gruczołu. Nasz układ immunologiczny (odpornościowy) błędnie zaczyna produkować przeciwciała atakujące tarczyce (aTPO – przeciwciała przeciw peroksydazie tarczycowej, aTG – przeciwciała przeciw tyreoglobulinie) w sposób podobny jakby chciał zniszczyć obcy patogen w organizmie. Drugą możliwością jest wystąpienie niedoczynności tarczycy bez  Hashimoto.
Jeśli mamy predyspozycje genetyczne do Hashimoto i dodatkowo dojdzie do tego czynnik „spustowy” aktywujący chorobę – może się ona rozwinąć u nas w każdym momencie. Pamiętaj – nawet jeśli w twojej rodzinie występuje Hashimoto, możesz wiele zdziałać dietą i stylem życia, aby nie aktywować choroby. Profilaktyka z badaniami kontrolnymi będzie w takim przypadku niezbędna.

Diagnozę zawsze stawia lekarz i to on będzie czuwał nad leczeniem i zlecanymi badaniami.

Warto jednak znać różnicę, gdyż w niedoczynności tarczycy (bez Hashimoto) zalecenia dietetyczne mogą delikatnie się różnić, ponieważ układ immunologiczny jest względnie stabilny.

Badania z krwi, które wykonujemy w celu kontroli pracy tarczycy to TSH, FT4, FT3 (nazywane często panelem tarczycowym) oraz przeciwciała aTPO i aTG w przypadku podejrzenia Hashimoto. Jeśli wartości będą budzić nasze wątpliwości niezbędna będzie wizyta u endokrynologa, aby wykonał USG gruczołu i odpowiednio zinterpretował wyniki i czuwał nad dalszą diagnostyką i leczeniem. Tarczyca, choć stosunkowo mała, ważąca około 25g, odgrywa ogromną rolę w organizmie człowieka, szczególnie kobiety.

Jakie produkty są zakazane w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Co mogę jeść?

Zanim przejdziemy do jedzenia zacznijmy kroczek wcześniej od prawidłowego przyjmowania leków. Jeśli lekarz stwierdził niedoczynność tarczycy, prawdopodobnie zalecił przyjmowanie codziennie rano na czczo tabletki (często pod nazwą Letrox/Euthyrox) minimum 30 minut przed jedzeniem i piciem.

Najnowsze wytyczne wskazują, że 30 minut, to absolutne minimum i optymalny czas, to nawet do 60 minut. Szczególnie zwróć uwagę na kawę i herbatę z rana, gdyż zbyt szybko pita po zażyciu leku, wpłynie na obniżenie jego wchłaniania. Żeby lek i dobrana dawka miały odpowiedni wpływ terapeutyczny (na co liczymy) muszą odpowiednio się wchłonąć. Z kawą najlepiej odczekać nawet do 2 godzin. Warto także uważać na dużą ilość wapnia w śniadaniu.

Trzeba jeszcze wspomnieć, że samą dietą nie da się obniżyć poziomu TSH, można za to poprawić funkcjonowanie tarczycy.

Soja

Nie trzeba jej całkowicie eliminować w niedoczynności tarczycy i Hashimoto. Warto to wiedzieć od początku, aby nie obawiać się dań i przepisów z jej udziałem. Jest jednak pewna sprawa, na którą warto zwrócić uwagę. Soja zawiera izoflawony sojowe (fitoestogeny: genisteina, daidzeina i glyciteina), które mogą wpływać na wchłanianie przyjmowanego na czczo leku. Stąd zaleca się, aby produkty sojowe jak tofu, napoje sojowe, jogurty sojowe lokować w drugiej połowie dnia – około 4h po zażyciu leku. Śmiało możesz spożywać pieczone tofu w sałatce na obiad czy budyń jaglany na napoju roślinnym na kolację. Warto zachować umiar do 2-3 porcji na tydzień.

Gluten, nabiał i laktoza

Jeśli nie ma stwierdzonych alergii, nietolerancji i konkretnych wskazań, aby wykluczyć dany produkt z diety, to nie zaleca się, aby je eliminować w diecie osób z niedoczynnością tarczycy czy Hashimoto.

Laktoza to cukier mleczny, nie jest alergenem. Możesz spożywać mleko czy jogurty bez laktozy, jeśli czujesz dolegliwości po jedzeniu produktów nabiałowych w postaci biegunki, przelewania w jelitach czy gazów, lecz nie wpływa to istotnie na obraz całej diety.

Osoby chorujące na chorobę Hashimoto mają zwiększone ryzyko wystąpienia innych chorób o podłożu autoimmunologicznym (np. reumatoidalne zapalenie stawów, celiakia, niedokrwistość z niedoboru witaminy B12, niedoczynność kory nadnerczy, bielactwo, cukrzyca typu 1).

Według NICE (ang. National Institute for Health and Clinical Excellence) osoby z autoimmunizacyjnymi chorobami tarczycy powinny wykonać badania w kierunku celiakii lub nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten. Nie należy jednak unikać glutenu w diecie bez potwierdzenia takiej konieczności. Większości przypadków nie będzie takiej potrzeby, a można narazić się na niedobory związane z nieodpowiednim zbilansowaniem diety eliminacyjnej. Tylko około Około 9% osób z Hashimoto choruje na chorobę trzewną.

Przytaczając wytyczne POLSPEN:

• Stosowanie rygorystycznej diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto jest uzasadnione jedynie w przypadku współistnienia celiakii.
• Błędem jest stosowanie diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto bez wcześniejszych serologicznych badań przesiewowych w kierunku celiakii.
• Brak dowodów, że dieta bezglutenowa u osób z chorobą Hashimoto bez współistniejącej celiakii korzystnie wpływa na przebieg choroby.
• Nie można jednak wykluczyć, że u części chorych na chorobę Hashimoto może współwystępować nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. Może to uzasadniać wprowadzenie u nich diety bezglutenowej. Ewentualne korzystne działanie diety bezglutenowej na przebieg choroby Hashimoto u tych chorych wymaga dalszych badań.
• Wieloletnie stosowanie diety bezglutenowej, w przypadku złego jej zbilansowania, niesie ze sobą ryzyko wielu niekorzystnych skutków zdrowotnych. W tym także nasilone ryzyko sercowo-naczyniowe.
• Nie należy zalecać diety bezglutenowej u osób bez celiakii lub innych form nietolerancji glutenu.

W literaturze naukowej nie potwierdza się także zasadności stosowania tzw. protokołu autoimmunologicznego.

Goitrogeny

Goitrogeny to substancje, które znajdziemy w warzywach krzyżowych. A więc w kapuście, kalafiorze, brokule, brukselce, rzodkiewce czy jarmużu. Mogą zaburzać wchłanianie jodu, który jest niezbędny dla prawidłowej pracy tarczycy. Dlatego podobnie jak z soją stawiamy na umiar. Dodatkowo obróbka tych warzyw, czyli gotowanie czy kiszenie (kiszona kapusta) znacznie zmniejsza ich zawartość w produkcie o 30-40 %. Dlatego szczególnie zwracajmy uwagę na postać surową oraz gotujemy warzywa bez pokrywki.

Jakie produkty są zakazane i trzeba je wyeliminować?

Pewnie szukasz w tym artykule informacji jakie produkty są zakazane w niedoczynności tarczycy i Hashimoto. O ile wyżej wymienione produkty wcale nie znajdują się na liście zakazanych, tak kilka możesz wpisać na listę „szczególnej uwagi”. Oznacza to, że właśnie te składniki diety i produkty ograniczamy do minimum, sięgamy rzadziej, sporadycznie, z umiarem. Są to:

• tłuszcze TRANS (tutaj bezwzględnie do minimum),
• wysoko przetworzona żywność, żywność typu fast-food (sporadycznie),
• gotowe wyroby cukiernicze i słodycze (ciasteczka z kremem, kremy czekoladowe, batony),
• kwasy tłuszczowe nasycone (nie więcej niż 10% energetyczności całej diety na rzecz jedno i wielonienasyconych w diecie),
• słodzone napoje, soki, cukierki.

Ich zjedzenie lub pojawienie się w diecie nie jest czynem karalnym, wszystko jest dla ludzi i liczy się umiar. Stawianie sobie rygorystycznych, bezpodstawnych zakazów może wpłynąć na pogorszenie naszej relacji z jedzeniem. Unikniemy tego stawiając na edukację żywieniową zamiast na niezrozumiałe zakazy. Dbaj o codzienne wybory żywieniowe i miej świadomość, że w przypadku niektórych produktów warto uważać na ilość.

Jak znaleźć złoty środek? Od czego zacząć?

Jak widzisz, warto zadbać o podstawy naszej diety. Szczególnie w niedoczynności tarczycy, która wymaga odpowiednio większej staranności jeżeli chodzi o podaż witamin (witamina C, D, witaminy z grupy B) i składników mineralnych w diecie (cynk, magnez, selen czy żelazo) ze względu na osłabioną pracę tarczycy. Nie oznacza to, że o te witaminy i składniki mineralne nie mamy dbać na co dzień, jeżeli jesteśmy zdrowi.

Suplementację należy dobierać ostrożnie. Często rekomendowane jest przyjmowanie selenu, jednak trzeba pamiętać o monitorowaniu jego poziomu w organizmie. Nadmiar tego składnika jest toksyczny, dlatego powinno być to rozważane tylko w przypadku wystąpienia niedoboru. Trzeba także pamiętać o obowiązkowej suplementacji witaminą D w okresie jesienno-zimowym. Osoby chorujące na Hashimoto mają także wskazania do oznaczenia 25(OH)D w surowicy – należą do grupy ryzyka niedoboru witaminy D.

Co poza tym? Bazowanie na odżywczych produktach, zbilansowanych posiłkach. Dostarczanie białka, tłuszczu i węglowodanów z odpowiednich źródeł. Kierowanie się zaleceniami zdrowego żywienia – w najnowszej wersji w formie „talerza zdrowia” w zamian za wcześniej znaną piramidę zdrowego żywienia. Zmiany zostały zaprezentowane podczas V Kongresu Żywieniowego przez dyrektora Narodowego Instytutu Zdrowia dr hab. N. o zdr. Grzegorza Juszczyka. Zachęcamy do zapoznania się ze wszystkimi przedstawionymi zaleceniami: KLIK 

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi dla każdego chorego jakie produkty są zakazane w niedoczynności tarczycy i Hashimoto. Nie obawiaj się żytniego pieczywa, jogurtu czy kalafiora w posiłku. Zacznijmy od podstaw i rozwagi w sięganiu po produkty z listy „szczególnej uwagi”. Zadbajmy o aktywność fizyczną, sen, rytm dobowy, a nasza tarczyca odwdzięczy się pracą na najwyższych możliwych obrotach. Co ważne, Hashimoto nie da się wyleczyć, ale można doprowadzić do remisji choroby. Wyjątek może stanowić autoimmunologiczne poporodowe zapalenie tarczycy.